مشق نقد

آنچه که درهمه تصاویر قابل مشاهده است، استفاده از خود نگاره است، که البته گویی صاحب اثر هیچ اصراری به ابراز آن نداشته، چرا که نشانه ای در این باره وجود ندارد. اما بیان و انتقال حس حرکت در دو تصویر و استفاده از عنصری شهری در دو تصویر دیگر ، همان چیزی است که تصاویر را در نگاه اول به دو دسته تقسیم می کند . محوسازی و دستکاری نور و نیز سیاه و سفید بودن تصاویر از مشخصات مشترک دیگری برای همه ی آنهاست.
این واقعیت که عکاس به راحتی می تواند مدل خودش قرار بگیرد، از همان ابتدا موجب ترغیب تجربیاتی در حیطه خودنگاره شده است . اما در رویکرد پیکتوریالیستی بود ، که مفهوم عکاسی هنرمندانه پرورش یافت. طرفداران پیکتوریالیسم، علاقه مند به محو سازی هنری و تصحیح تنالیته بودند.
متعاقباً عکاسان نگاه نو، بر خود نگاره به عنوان موضوع قابل بررسی بصری در تقابل با بازتابهای ذهنی، متمرکز شدند. اما آنچه مسلم است اینست، که خودنگاره را نمی توان از دیگر اشکال اتو بیوگرافی مجزا نمود و از آن زمان به بعد خودنگاره در تجربیات عکاسانه رونق گرفت.
در خودنگاره عکاسانه رویکرد و روشهای مختلفی یافت می شود. مثلاً استفاده از سایه یا آینه برای اشاره به حضور عکاس و یا تمرکز بر اجزای فیزیکی یا بدن رو به مرگ ، برخی هم لذتهای تغییر قیافه و خیال پردازیهای شهوانی را کاوش می کنند.اما در این میان برخی دیگر از خودشان به روش هایی عکس می گیرند که جستجو برای همزاد را به خاطر می آورد.
فارغ از همه این اقدامات که به لحاظ صورت و تکنیک منجر به تنوع در عکاسی شد ، آنچه که می توان بدان اشاره کرد وتا حد زیادی به مضمون در اثر اشاره دارد، زبان اثر است.
استعاره در زبان ، آرایه ای ادبی است. که اغلب اشاره به قیاسی شاعرانه میان دو چیز دارد. یعنی به جای یکی از آنها دیگری به کار می رود . بر همین شیوه عکاسی هم می تواند، خوانش از واقعیتی باشد که از ظواهر بیرونی آن فراتر برود.
در تصاویر مورد بررسی ، بنظر میرسد که صاحب اثر ، برای دستیابی به ایده های شاعرانه مجموعه ای از شیوه های بصری را به واسطه مهارت های تکنیکی نظیر مونتاژ، محوسازی ، دستکاری نور و ... به خدمت گرفته تا مفهوم تنهایی ، تردید و هویتی که در شهر انسان امروز کارکردش را از دست داده بوسیله بی رنگی و نمایش عنصر شهری ، بیان حس حرکت ، حرکتی که ترس از آینده را منتقل می کند، به نمایش بگذارد.

*پیکتوریالیسم: استفاده از روشهای گوناگون مداخله در عکس برای اثبات ادعایی مبنی بر اینکه عکاسی می تواند به اندازه نقاشی خلاق باشد.

منبع:
کلمات عکاسی. ژیل مورا. ترجمه حسن خوبدل، کریم متقی. انتشارات حرفه نویسنده. 1389
نقدعکس. تری برت. ترجمه اسماعیل عباسی و کاوه میر عباسی. نشر مرکز. 1379

 مهدیسا دباغیان-آذر94